Kamu Maliyesi II

Kamu Maliyesi 2 (İktisadi Boyut) Ders Kitabı

Prof. Dr. Nurettin Bilici

Kamu Maliyesi II (İktisadi Boyut):

Birinci Kısım: "Kamunun Ekonomi İçindeki Ağırlığı"na İlişkin Doktrinler:
Merkantilist, Fizyokrat, Klasik, Keynesyen, Marksist, Neoklasik, Monetarist, Anayasal İktisat, Kamu Tercihi… (İlk 4 Bölüm)

İkinci Kısım: Kamunun Ekonomiye Müdahale Araçları:
Gelir, Harcama, Borç-lanma, Bütçe Teorisi ve Politikaları (İzleyen 4 Bölüm)

Üçüncü Kısım: Kamunun Ekonomiye Müdahalesini Gerekli Kılan Nedenler
(Piyasa Başarısızlıkları: Dışsallıklar, Tekel, Asimetrik Bilgi…); Müdahale Yöntemleri
(Otomatik Stabilizatörler, Regülasyon, İradi Maliye Politikaları); ve Hedefler (Büyüme-Kalkınma, İstikrar-Etkinlik, Adalet) (9 ve 10. Bölümler)

Dördüncü Kısım: Türkiye'de Kamu Maliyesinin Ekonomiye Etkisi (11. Bölüm)

Önsöz

Kamu Maliyesi bilim dalının hukukla ilgili yanı kadar iktisatla ilgili yanı da önemlidir.

Günümüz dünya ülkelerinin önemli kısmında kamu kesimi milli gelirin yarısından fazlasını kontrol eder (toplayıp-harcar) hale gelmiştir. Bu hâdise kuşkusuz ilgili ülke ekonomisinde ciddi etkiler uyandırır; ciddi sorunlara yol açabilir veya ciddi sorunların çözülmesini sağlayabilir.

"Çok kaynak kullanan büyük devlet mi" veya "sadece zorunlu işleri görmeye yetecek kadar kaynağı olan küçük devlet mi" sorusu da tam bu konu ile ilgilidir.

Biz bu kitapta; bir yandan (tarihi süreç içinde) sorduğumuz soruya ilişkin tartışmaları aktarmayı arkasından da günümüz uygulamalarını göstermeyi amaçladık.
Ülkemiz Kamu Maliyesi alanındaki gelişmeler dünya uygulamalarına paralel bir seyir izlemiştir. Cumhuriyetimizin başladığı yıllarda Kamu Maliyesi uygulamalarının da katkısı ile adeta yok olmuş Osmanlı ekonomisi derlenip toparlanmış ve (1938 yılı itibarıyla) ülkemizin dünya ekonomisi içindeki ağırlığı %1'e yakın seviyeye çıkarılmıştır. Ondan sonra geçen 80 yılı aşkın süre boyunca ise maalesef bu seviyenin üstüne çıkılamamış, Türkiye yerinde sayan bir ülke konumunda kalmıştır. Kitap bu başarısızlığın en önemli nedeninin kamu maliyesi uygulamaları ile ilgili olduğu tezini ortaya koymaktadır.

Gerek plan gerekse içerik açısından bir hayli yenilik içeren kitabımızın bu yeni baskısını yayımından önce okuyan ve değerlendiren kürsü arkadaşım Dr. Öğr. Üyesi Begüm Dilemre Öden'e teşekkürlerimi sunuyorum.

Yine daha önceki baskılarda yorum ve düzeltmeleriyle kitaba katkı yapan Sayıştay Baş Denetçileri Serdar Süngü, Hilmi Bahadır Barçın, Serdar Reşat Bakır'ın; Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesindeki öğrencilerimin yaptıkları katkılar için minnettarım. Son olarak, Savaş Kitabevi ailesi üyelerinin her birine emekleri için ayrı ayrı teşekkür ediyorum.

Prof. Dr. Nurettin Bilici
nbilici@cankaya.edu.tr



İçindekiler

Giriş

Birinci Kısım
"Kamunun Ekonomi İçindeki Ağırlığı"Na İlişkin Tartışmalar
Birinci Bölüm

"Klasik Düşünce" Öncesinde Ve "Klasik Düşünce" Anlayışında Kamu Maliyesi
I. "Devlet Yöneticisi (Kral-Hükümdar) Tek Belirleyicidir" Dönemi
II. Devlet Hakimiyetinden İnsan Hakimiyetine Doğru Evrilme
Birinci Bölüm Okuma Parçası
Adam Smith (1723-1790)

İkinci Bölüm
Keynesyen Ve Marksist (Yarı Devletçi Ve Tam Devletçi) Anlayışta Kamu Maliyesi
I. Keynesyen Anlayışta Kamu Maliyesi
II. Marksist Anlayışta Kamu Maliyesi
İkinci Bölüm Okuma Parçası
John Maynard Keynes (1883-1946)

Üçüncü Bölüm
Klasik Anlayışa Dönüş Çabaları ("Yeni Klasikler")
I. Monetarist (Parasalcı) Anlayış
II. Neoklasik (Neoliberal) İktisat (Maliye) Yaklaşımı
III. Anayasal İktisat Görüşü
IV. Siyasal Tercihler Yaklaşımı "Kamu Tercihi Teorisi" (Public Choice: Seçiş Teorisi) "Oy Maksimizasyonu"
V. "Kamu Hangi İşleri Yapsın" Tartışmaları

Dördüncü Bölüm
Günümüz Kamu Maliyesi (Kamu Ekonomisi) Anlayışı
I. Günümüz Kamu Maliyesinin Gücü
II. Günümüz Devletlerinin Üretimini Yaptığı Mal Ve Hizmetler
III. Kamu Hizmetlerinin Ne Kadarı Merkezi Yönetim Ne Kadarı Yerel İdareler Tarafından Yapılsın Sorunu
Dördüncü Bölüm Okuma Parçası
Maliye Bilim Dalının Bağımsızlığı

İkinci Kısım
Kamunun Ekonomiye Müdahale Araçları

Beşinci Bölüm
Vergi Teorisi Ve Politikası
I. Kavramlar
II. Vergilendirmede Adalet Arayışı
III. Vergi Kaçakçılığı Sorunu
IV. Vergi Politikası

Altıncı Bölüm
Kamu Harcamaları Teorisi Ve Politikası
I. Kamu Harcamalarının Artış Nedenlerini Açıklayan Görüşler
II. Kamu Harcamalarının Ekonomik Hayata Etkisi

Yedinci Bölüm
Kamu Borçları Teorisi
I. Borçlanma İlkeleri
II. Türkiye Borçlanma Tarihi

Sekizinci Bölüm
Bütçe Teorisi Ve Politikası
I. Bütçeleme Sistemleri
II. Günümüz Bütçe Anlayışı

Üçüncü Kısım
Kamunun Ekonomiye Müdahalesini Gerekli Kılan Nedenler Ve Müdahale Yöntemleri

Dokuzuncu Bölüm
Kamunun Ekonomiye Müdahale Nedenleri (Piyasa Başarısızlıkları)
I. Dışsallıklar
II. Diğer Piyasa Başarısızlıkları

Onuncu Bölüm
Maliye Politikası Uygulamaları
I. Ön Bilgiler
II. Sosyal Adaletin Sağlanmasına Hizmet
III. Büyüme Ve Kalkınmanın Sağlanması Veya Hızlandırılması
IV. Ekonomik Etkinliği (Kaynak Dağılımında Etkinliği) Sağlamak
V. Makro Ekonomik Dengeyi (İstikrarı) Sağlamak
VI. Ekonomiye Müdahaleye İlişkin Ek Bilgiler
Onuncu Bölüm Okuma Parçası
1 Para Ve "Ne Kadar Para Basılsın" Sorunu
2 Mali Araçlar Üzerinden Abd-Çin Kapışması

On Birinci Bölüm
Türkiye'de Kamu Maliyesinin Ekonomiye Etkisi
I. Türk Kamu Maliyesinin Büyüklüğü
II. Türkiye'de Maliye-Ekonomi Politikaları
III. Türkiye Ekonomisinin 1938'den Bu Yana Yerinde Saymasının Nedenleri
On Birinci Bölüm Okuma Parçaları
1 5. İktisat Kongresi
2 Papaz Ve Kriz (Ya Da Papaz Mı Krizden, Kriz Mi Papazdan?)
3 Denize Düşen Yılana Sarılır

Kavram Dizini
Kaynakça
Şekil, Kutu Ve Tablolar Listesi
Bir Resim Silah Alanların ve Satanların Çocukları