Türk Özel Hukuku Cilt III Aile Hukuku

GİRİŞ

AİLE HUKUKUNUN KONUSU 1
AİLE KAVRAMI 1
TOPLUMDA AİLENİN ÖNEMİ 2
ANAYASA'DA AİLE HUKUKUNA İLİŞKİN ESASLAR 2
AİLE HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ 4
Genel olarak 4
İlişki tiplerinin sınırlı sayıda (numerus clasus) olması 4
Geniş ölçüde emredici kurallara dayanma 4
Çocukları ve zayıfları koruma 4
Devletin müdahalesi 5
Şekle bağlılık 5
Hâkimin takdir yetkisi 5
Aile hukuku ilişkileri ve aile hukuku haklarının özelliği 5
Aile Hukuku ilişkileri 5
Aile hukuku hakları 6
Bozucu yenilik doğuran aile haklarının kullanılmasının özelliği 6
Aile hukuku taleplerinin özelliği 6
TÜRK AİLE HUKUKUNUN DEVRİMCİ KARAKTERİ 7
MEDENÎ KANUNUN AİLE HUKUKU SİSTEMATİĞİNE GENEL BAKIŞ 9


BİRİNCİ KISIM EVLİLİK

Birinci Bölüm

Evlilik Birliğinin Oluşması Birinci Ayırım NİŞANLILIK

1. TERİM VE KAVRAM 13
2. NİŞANLILIĞIN MEYDANA GELMESİ: NİŞANLANMA 13
NİŞANLANMANIN HUKUKİ NİTELİĞİ 13
Önsözleşme görüşü 13
Karar görüşü 14
Sözleşme görüşü 14
NİŞANLANMANIN KURUCU UNSURLARI 15
Karşılıklı evlenme vaadi 16
Vaad edenlerin farklı cinsiyette olması 17
NİŞANLANMANIN GEÇERLİLİK ŞARTLARI VE HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 18
Nişanlanma ehliyetinin kanunda özel olarak düzenlenmemiş olması 18
Nişanlanmanın, emredici hukuk kurallarına, ahlâk ve âdaba aykırı
olmaması ve evlenmenin imkânsız olmaması 20



Muvazaalı (danışıklı) nişanlanmalar 22
İrade beyanındaki sakatlıklar 22
NİŞANLANMANIN ŞARTA YA DA SÜREYE BAĞLANMASI 23
Şart 23
Zaman 24
3. NİŞANLILIĞIN HÜKÜMLERİ 25
VAADE UYGUN DAVRANMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ 25
Evlenmeyi gerçekleştirme yükümlülüğü 25
Sadakat yükümlülüğü 26
Nişanlının Medenî Kanun anlamında yakın sayılması 27
Destekten yoksun kalma tazminatı ve manevî tazminat isteyebilme 27
Tanıklıktan ve hâkimlikten kaçınma hakkı 27
4. NİŞANLILIĞIN SONA ERMESİ 28
SONA ERME HALLERİ 28
Evlenme 28
Nişanlıların birbirleriyle evlenmesi 28
Nişanlılardan birinin bir üçüncü kişi ile evlenmesi 28
Tarafların anlaşması 28
Bozucu şartın gerçekleşmesi 28
Evlenmenin imkânsızlaşması (özellikle ölüm) 29
Kesin bir evlenme engelinin meydana gelmesi 29
Nişanı bozma (bir taraflı sona erdirme, nişanlanmadan dönme) 29
Kavram 29
Nişanı bozmada haklı sebep 31
aa) Haklı sebep kavramı 31
bb) Haklı sebep örnekleri 31
cc) Hâkimin takdir yetkisi 32
Haksız nişan bozma 32
NİŞANIN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI 33
GENEL OLARAK 33
MADDÎ TAZMİNAT 33
Nişanlıların tazminat isteme hakkı 34
Şartları 34
Tazmin edilecek zarar ve masraflar 35
Tazminat davası 36
Üçüncü kişilerin tazminat isteme hakkı 37
MANEVÎ TAZMİNAT 38
Genel olarak 38
Manevî tazminat istemenin şartları 39
Nişanlılık, bozma ile sona erdirilmiş olmalıdır 39
Tazminat isteyen nişanlının kişilik hakkı bir zarara uğramış olmalıdır . 39
Davalının kusurlu olması 40
Manevî tazminatın tayini 40
Dava hakkı 40
Davalı 41


Tazminat 41
Manevî tazminat isteminin mirasçılar tarafından ileri sürülmesi ve hayatta devri 41
HEDİYELERİN GERİ VERİLMESİ 42
Genel olarak 42
Hediye kavramı 42
Hediyelerin geri verilmesini istemenin şartları 43
Hediye nişanlılık dolayısıyla verilmiş olmalıdır 43
Geri istenecek hediyenin alışılmışın (mutad) dışında olması 44
Nişanlılık, evlenme dışında bir sebeple sona ermiş olmalıdır 44
Geri vermeyi isteme hakkına, nişanlılar, ana ve babaları ya da ana baba gibi hareket eden kimseler sahiptirler 44
Geri verme talebinin niteliği ve kapsamı 45
NİŞANIN SONA ERMESİNDEN DOĞAN TALEPLERİN ZAMANAŞIMI46
İkinci Ayırım EVLENME

5. EVLENMENİN HUKUKÎ NİTELİĞİ 47
6. EVLENMENİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ İÇİN ARANAN ŞARTLAR 48
EVLENME EHLİYETİ 49
EVLENME YAŞI 49
Olağan evlenme yaşı 49
Olağanüstü (istisnai) evlenme yaşı 50
Evlenmesine izin verilecek kadın ya da erkek onaltı yaşını doldurmuş
olmalıdır 51

Olağanüstü bir durumun ve pek önemli bir sebebin bulunması 51
Karardan önce mümkünse yasal temsilcinin dinlenmesi 51
Görevli ve yetkili mahkeme 52
AYIRT ETME GÜCÜ 52
KİŞİLERİN EVLENME EHLİYETİ YÖNÜNDEN AYIRIMI 53
Evlenmeye tam ehliyetliler 53
Evlenmeye tam ehliyetsizler 54
Evlenmeye sınırlı ehliyetsizler 54
EVLENME ENGELLERİ 56
KESİN EVLENME ENGELLERİ 57
Hısımlık 57
Kan hısımlığı 57
Kayın hısımlığı 58
Evlâtlık ilişkisi 58
Önceki evlilik 59
Akıl hastalığı 60
KESİN OLMAYAN EVLENME ENGELLERİ 60
Bekleme süresi 61
Bazı bulaşıcı hastalıklar 62
EVLENMENİN ŞEKİL ŞARTLARI 62


GENEL OLARAK 62
EVLENME TÖRENİNDEN ÖNCEKİ ŞEKİL ŞARTLARI 63
Başvuru ve başvurunun yapılacağı yer 63
Başvurunun incelenmesi ve itiraz 66
İnceleme ve talebin reddi 66
Redde itiraz 66
Evlenmeye izin belgesi 67
EVLENME TÖRENİ SIRASINDAKİ ŞEKİL ŞARTLARI 68
EVLENME TÖRENİNDEN SONRAKİ ŞEKİL ŞARTLARI 70
Aile (evlenme) cüzdanının verilmesi 70
Evlenmenin nüfus idaresine bildirilmesi ve aile kütüğüne tescil 70
Savcılığa bildirme 71
Özel olarak dinî evlenme 71
EVLENMENİN ŞEKİL ŞARTLARINA UYULMAMASININ
SONUÇLARI 71

7. EVLENMENİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 71
EVLENMENİN YOKLUĞU 72
Evlenmenin yokluğu halleri 72
Evlenmenin ayrı cinsten kişiler arasında yapılmamış olması 72
Evlenmenin, evlendirme memuru önünde yapılmamış olması 77
İki tarafın evlendirme memuru önünde hazır olmamaları 78
Evlenmenin yokluğunun sonuçları 79
Evlendirme memuru önünde yapılmayan evlenmelerin idari yolla geçerli hale getirilmesi 79
EVLENMENİN BUTLANI 80
GENEL OLARAK 80
MUTLAK BUTLAN 81
Genel olarak 81
Mutlak butlan halleri 84
Eşlerden birinin evlenme sırasında evli olması (MK 145 1) 84
Eşlerden birinin evlenme sırasında sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksun olması (MK 145 2) 85
Akıl hastalığı (MK 145 3) 86
Eşler arasında evlenmeye engel olacak derecede hısımlığın bulunması (MK 145 4) 87
NİSBÎ BUTLAN 87
Genel olarak 87
Nisbî butlan halleri 87
Ayırt etme gücünden geçici yoksunluk (MK 148) 87
İrade sakatlıkları (MK 149 ) 88
aa) Yanılma 88
aaa) Evlenmenin niteliğinde yanılma 88

bbb) Eşin kişiliğinde (şahsında) yanılma 88

ccc) Diğer eşin önemli bir niteliğinde yanılma 89

bb) Aldatma 89
aaa) Namus ve onur hakkında aldatma 90



bbb) Tehlikeli bir hastalığın gizlenmesi 91

ccc) Korkutma 92

Yasal temsilcinin izninin bulunmaması (MK 153) 93
BUTLAN DAVALARI 93
Davaların hukukî niteliği 93
Davaların tarafları 93
Mutlak butlan davasının tarafları 93
aa) Davacı 93
bb) Davalı 93
cc) Dava hakkının sınırlandırılması ve kalkması 94
Nisbî butlan davasının tarafları 95
aa) Davacı 95
bb) Davalı 96
cc) Dava hakkının sona ermesi 96
aaa) Eşlerin dava hakkının sona ermesi 96

bbb) Yasal temsilcinin dava hakkının sona ermesi 97

HER İKİ BUTLAN DAVASINDA YARGILAMA USULÜ 97
Yetkili ve görevli mahkeme 97
Yargılama usulü 98
BUTLAN DAVASININ SONUÇLARI 98
Genel sonuçlar 98
Çocuklar yönünden sonuçlar 98
Eşler yönünden sonuçlar 98
EVLENMENİN BUTLANINI GEREKTİRMEYEN EKSİKLİKLER 101
Kadının bekleme süresinin bitiminden önce evlenmesi 102
Bazı şekil kurallarına uymama 102
Bazı bulaşıcı hastalıklar 102
İkinci Bölüm

Evliliğin Sona Ermesi ve Özel Olarak Boşanma

8. ÖLÜM VE GAİPLİK 104
Ölüm 104
Gaiplik 104
Cinsiyet değişikliği 104
9. BOŞANMA 104
10. BOŞANMA SEBEPLERİ 105
BOŞANMANIN ÖZEL SEBEPLERİ 105
ZİNA 105
Kavram ve zinanın ispatı 105
Dava hakkının düşmesi 108
Hak düşürücü sürenin geçmesi 108
Af 109
HAYATA KAST, PEK KÖTÜ MUAMELE YA DA ONUR KIRICI DAVRANIŞ 109


Kavram 109
Hayata kast 109
Pek fena muamele 110
Onur kırıcı davranış 111
Dava hakkının düşmesi 111
KÜÇÜK DÜŞÜRÜCÜ SUÇ İŞLEME VE HAYSİYETSİZ HAYAT SÜRME 111
Kavram 111
Küçük düşürücü suç işleme 111
Haysiyetsiz hayat sürme 112
Her iki durumun da diğer eş için birlikte yaşamayı ondan beklenemez
hale getirmesi 112

Davanın süreye bağlı olmaması 112
TERK 113
Kavram 113
Terkin şartları 113
Eşlerden birinin ortak konutu (ortak hayatı) terk etmesi 113
aa) Ortak konutu terk, evlilik birliğinin kendisine yüklediği görevleri (yükümlülükleri) yerine getirmemek amacıyla olmalıdır. 113
bb) Terk için haklı sebebin sonradan ortadan kalkması ve buna
rağmen eşin ortak konuta dönmemesi 114

cc) Diğer eşi ortak konutu terke zorlama ya da haklı bir sebep
olmadan onun ortak konuta dönmesini engelleme 114

Terkin en az altı ay sürmüş olması 114
Terk eden eşe hâkim tarafından ihtarda bulunulması ve eşin buna
rağmen dönmemesi 115

AKIL HASTALIĞI 117
Şartları 117
Akıl hastalığının evlilik sırasında var olması 117
İyileşemeyeceğinin resmi sağlık raporuyla tespit edilmiş olması 117
Akıl hastalığı sebebiyle diğer eş için ortak hayatın çekilmez hale
gelmesi 117

Dava hakkının süreye tabi olmaması 117
BOŞANMANIN GENEL SEBEPLERİ 117
EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI 118
Genel olarak 118
Şartları 119
Evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olması 119
Evlilik birliğinin temelinden sarsılması en az eşlerden biri için ortak hayatı sürdürmesi beklenemeyecek derecede olmalıdır 119
Davalının, davacının daha kusurlu olduğu itirazını ileri sürmemiş
ya da ileri sürülen itiraz kabul edilmemiş olmalıdır 121

EŞLERİN BOŞANMA HUSUSUNDA ANLAŞMALARI 122
Genel olarak 122
Anlaşmalı boşanmaya karar verilebilmesinin şartları 123
Evlilik en az bir yıl sürmüş olmalıdır 123
Boşanmak için eşler, ya birlikte mahkemeye başvurmalı ya da bir eş,
diğerinin açtığı boşanma davasını kabul etmelidir 123