Anadolu Aşıklığında Kültürel Bellek: Doğu Anadolu Sahası

Aşıklık, geçmişten bugüne toplumsal belleği canlı tutan ve kültür mirasını taşıyan önemli kültürel bellek alanıdır. Aşıklar toplumsal kuralları, geleneksel kodları ve ahlaki değerleri bireysel deneyimleriyle harmanlayarak eserlerine aktarmıştır. Araştırmanın temel amacı, 17. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar yaşamış Doğu Anadolu âşıklığının temsilcilerinin eserlerinden hareketle, halk hikâyelerinin, serencamların ve şiirlerin kültürel belleğin oluşumundaki işlevini belirlemektir. Bu doğrultuda âşıklık yazınsal göstergebilim yöntemiyle incelenmiş; halk hikâyelerinde yer alan anlatısal yapılar, değer nesneleri, eyleyenler ve bellek aktarım biçimleri irdelenmiştir. Âşıkları tasnifi olan halk hikâyeleri, Paris Göstergebilim Ekolünün günümüz temsilcilerinden Denis Bertrandın Anlatı İzlencesi modeline göre ele alınmıştır. Aşıkların eserlerinde bulunan ortaklıklar belirlenerek bunların Türk kültür belleğine ne yönde hizmet ettiği açıklanmıştır.
Çalışmada ayrıca, bireysel ve toplumsal bellek ilişkisinin âşıklığa yansımaları değerlendirilmiş, otobiyografik belleği şekillendiren etmenler eksiklik duygusu ve Gaston Bachelarddan esinlenerek çekmece imgesi kapsamında incelenmiştir. Hatırlama-hatırlatma-çağırma ve unutma-unutturma süreçlerinin kültürel belleğe etkisi, âşıkların kültürel bellek canlandırıcısı ve profesyonel gelenek taşıyıcısı bağlamında ortaya konmuştur.