Bütün Oyunları Cilt 10

Schweyk (Ç.: Yücel Erten) Brecht, Grete Reiner'in Almanca'ya çevirmiş olduğu, Çekoslovak yazar Jaroslav Haşek'in Uysal Asker Schwejk'ın Dünya Savaşı Maceraları adlı romanı ile 1926/27 yıllarında tanışmıştır. Ayrıca Brecht, Piscator'un 1928'de Berlin'de sahnelediği Schwejk uyarlamasının çalışmasına da katılmıştır. Piscator kendine ait bu uygulama için şöyle demiştir:"Oyun, savaşın bütün karmaşıklığını, hicvin ışığında göstermeli ve mizahın devrimci gücünü ortaya çıkarmalı". Brecht, Schweyk oyununu 1943'de yazmaya başlar; ancak 1954'te B. Almanya'da M. Werkwerth'in sahnelemesine kadar oynanamaz. Bu sahneleme için oyunu tekrar elden geçiren Brecht, bu çalışma için oyunun adını Schweyk İkinci Dünya Savaşında diye değiştirir. Çek yazarın romanında Praglı köpek satıcısı Schwejk'in Birinci Dünya Savaşındaki maceraları anlatılmıştır. Schwejk, Kupa Meyhanesinde uluorta devlet aleyhinde sözler söyleyince tutuklanır. Polis'te hastaneden raporlu bir akıl hastası olduğunu söyler. Schwejk, saşığını ortaya koyarak ve daima büyüklerine saygılı olduğunu öne sürerek, roman boyunca karşılaşacağı Avusturya-Macaristan monarşisinin temsilcilerini devamlı şaşırtır. Öyküdeki birçok olay, çöküş dönemindeki Habsburg Hanedanlığındaki bürokrasiyle, ordunun ve kilisenin tutum ve yalanlarıyla alay etmektedir. Schwejk sonunda kendi isteği ile bu savaşa katılır. Cephedeki olaylar romanın ana eksenini oluşturur. Brecht'in uyarlaması romanın çok ötesindedir; figürlerde yapılan değişiklikler, kişilere yeni birçok karakterin eklenmesi ve yeni 2. Dünya Savaşına ait olaylar dizisi, bu uyarlamaya kendine özgü bir karakter kazandırmıştır. Oyun örgüsü, zaman ve mekân olarak, 2. Dünya Savaşında Alman işgalindeki Prag'a yerleştirilmiştir. Savaş alanı ise, 1942/43 Stalingrad önlerindeki cephedir. Schweyk burada Hitler ile karşılaşır; Hitler kaçacak yer aramaktadır. Oyunun bu son bölümünde Brecht, önceden, Stalingrad savunmasının İkinci Dünya Savaşında bir dönüm noktası olacağını kestirmiş olmaktadır. Schweyk, yer yer fars özellikleri taşıyan bir politik kabare olup Schweyk bir saf halk tipidir; her şeyi görür, anlar, karşısındakiyle inceden alay eder, ama başkaldırmaz. Karşısındakinin saçma düşünce ve davranışlarına sonuna kadar dayanır, bu hali onu komik hale düşürür, böylece onun otoritesini güçsüz kılan bir pasif direniş biçimi uygulamış olur.

Mafi Düşesi (Ç.. Oyun:Filiz Ofluoğlu - Açıklamalar: Ayşe Selen) İngiliz yazar John Webster'in 1613/14 yıllarında yazmış olduğu Malfi Düşeşi'nin Trajedesi adlı oyun ile Brecht 1941 yılında ilgilenmeye başlar. Brecht'in Amerika'da iken yazdığı bu oyunun metni İngilizce'dir; oyunun dili, yayınevimizce çevirisi yapılan özgün Almanca baskısında da İngilizce'dir. Brecht, Shakespeare oyunları biçiminde manzum olarak yazdığı bu oyununda, Jakoben Dönemi yazarı Webster'in bir eserinden yola çıkmıştır. Webster, Marlowe ve Shakespeare'den genç olduğu için bu iki klasik yazarın eserlerini yakından izlemiş olmalıdır. Webster, Rönesans döneminin yazarıdır; mantık ve bilimin öteki yüzünü tema olarak seçmiş özgür insanı odak noktasına koyan dünya görüşünün olumsuz sonuçlarını araştırmıştır. Tragedyaları, akılcılıkla cinayetin, bireysel özgürlükle zorbalığın inanılmaz yakınlığını sergiler. Oyunlar, insan zekâsının, iktidar hırsı, sahip olma tutkusu ve insana özgü içgüdülerin doyurulması için nasıl kötüye kullanıldığını gösterir. Şehvetin ve şiddetin şiiriyle bezenmiş olan bu tragedyalar, önemli bir çöküş dönemini ve süreğen savaşları yaşayan o dönem insanlara çekici gelmiştir. Webster eserinde, 16. yüzyılda İtalya'da meydana gelen tarihi bir olayı ele almıştır. 1490 yılında Aragon Dükü henüz 12 yaşındayken Amalfi Düşeşi ile evlendirilir. Sekiz yıl sonra dük ölür. Amalfi'nin yönetimi dul karısına ve oğluna kalmıştır. Bu olaydan sonra Düşeş şatoda çalışmakta olan kâhyaya âşık olur; gizlice evlenirler ve üç çocukları olur. Düşeşin