Devletin Nizamı

Türk-Osmanlı entelektüelleri, ilk olarak 19. yüzyılın ikinci yarısında, gazeteleri ve diğer yayınları siyasi söylemleri için bir forum olarak kullanmaya başladılar. Tanzimat hükümeti buna, 1867 yılında yayın yasakları ve sert bir basın kanunu ile karşılık verdi.

1867 ilkbaharındaki Avrupa sürgünü gazeteceiler için bir çıkış yolu sundu. Kısa süre içinde önce Fransız basınında, ardından Londra'da kendi gazeteleriyle faaliyetlerine devam ettiler. Yayınlarında kendilerini Yeni Osmanlılar'ın bir temsilcisi olarak gösterdiler. En önemli yayın organları 1868-1870 yıllarında Londra'da yayınlanan Hürriyet gazetesiydi. Osmanlı İmparatorluğu'na kaçak yollarla gönderilen Hürriyet, burada yasak olmasına rağmen aktif ve ilgili bir okuyucu çevresi için erişilebilir durumdaydı.

Hürriyet'te, Tanzimat hükümetine sert, yer yer polemikçi eleştiriler yöneltilmiştir. Bununla birlikte gazetenin esas konusunu, devletin düzeni meselesi teşkil etmektedir. Böylelikle, Osmanlı'nın mevcut durumunun eleştirel bir biçimde değerlendirilmesi devlet düzenine dair farklı tasavvurlar ve stratejiler için bir zemin sunmuştur.

Elinizdeki bu çalışmadaki analizler, şimdiye kadar varsayılandan çok daha karmaşık bir yazarlık yapısının söz konusu olduğunu göstermektedir. Metinlerarası ilişkiler, üslup ve içerik ile ilgili değişimler, yalnızca duruma bağlı olarak gelişen düzenlemeleri değil, aynı zamanda etkileşim ve benimseme süreçlerini gözler önüne sermektedir. Böylelikle, Hürriyet gazetesinin yazarları, dili ve amaçları üzerine kapsamlı bir çalışma ilk kez sunulmaktadır.