Fıkıh Usulünde Kıyas

Kıyas, bilgi elde etmede bir yöntem olarak mantık, kelam ve fıkıh usulü gibi farklı disiplinlerde kendine yer bulmuştur. Özellikle fıkıh usulünde ictihadın bir türü olarak yer verilen bu yönteme, Hz. Peygamberin vefatından sonra ortaya çıkan yeni meselelere çözüm üretmek ve ilahî murada uygun hükümler belirlemek amacıyla sıklıkla başvurulmuştur. Ancak, kıyas işleminin beşerî bir çabayla gerçekleşmesi, bu metotla elde edilen hükmün ilahî murada uygun olup olmadığı konusunda tartışmalara yol açmıştır. Bu nedenle fıkıh usulünün tedvin edildiği ilk
dönemlerinde, elde edilen hükmün normatif değeri açısından kıyas yönteminin meşruiyeti üzerine yoğun tartışmalar yer alır.

Bu çalışma, fıkhî hüküm elde etmede kullanılan analojik kıyası, İslam düşünce tarihinde önemli bir yere sahip olan Cessâs ve Kâdî Abdülceb-bârın usul anlayışlarından hareketle incelemektedir. Bu çerçevede
Cessâs ve Kâdî Abdülcebbârın kıyas konusundaki görüşleri, yaklaşımları ve farklılıkları, analitik bir bakış açısıyla değerlendirilerek, usulî kıyasın epistemolojik ve metodolojik temelleri araştırılmıştır.