Forum Non Conveniens Doktrini ve Doktrinin Türk Milletlerarası Usul Hukukuna Etkisi

Bu çalışmada; bir yabancı devlet mahkemesinin kendi milletlerarası usul hukuku kurallarına göre yetki tesis etmiş olmasına rağmen, dava konusu uyuşmazlık ile daha yakın irtibatlı ve daha sıkı ilişkili başka bir yabancı devlet mahkemesinin mevcut olması ve bu daha yakın irtibatlı yabancı devlet mahkemesinin kendisine göre daha elverişli mahkeme olması durumunda milletlerarası yetkisinden feragat ederek söz konusu davaya bakmaktan imtina etmesini ifade eden forum non conveniens doktrininin Anglo-Amerikan hukuk sistemi içerisinde içtihatlar yoluyla nasıl gelişim gösterdiği, hangi kriterlerin doktrinin uygulanmasında esas alındığı ve bu doktrinin Kıta Avrupası hukuk sisteminin de bir parçası olan Türk Milletlerarası Usul Hukuku bakımından etkisi incelenmiştir.

İÇİNDEKİLER

Giriş

Birinci Bölüm

Forum Non Convenıens Doktrininin Anglo-Amerikan Hukuk Sistemine Dahil Devletlerdeki Tarihsel Kökeni ve Gelişimi

I. Doktrinin İskoç Hukukundaki Tarihsel Kökeni ve Gelişimi

A. Forum Non Competens İlkesinin Esas Alınması

B. Doktrinin Forum Non Conveniens Kavramı İle Ele Alınışı

II. Doktrinin İngiliz Hukukundaki Tarihsel Kökeni ve Gelişimi

A. Doktrinin İngiliz Hukukunda Uygulanma Usulü

B. Usulün Kötüye Kullanılması (Abuse of Process) İlkesini Esas Alan Yaklaşım

C. En Uygun Mahkeme (Most Suitable Forum) İlkesini Esas Alan Yaklaşım

D. The Abidin Daver Kararı: Doktrinin Doğal Hakim İlkesi İle Özdeşleştirilmesi

E. Spiliada Maritime Corp. v. Cansulex Ltd. Kararı: Doktrinin Modern Haline Evrilmesi

F. Doktrinin Brexit Öncesi Topluluk Hukuku İçerisindeki Konumu

G. Brexit Sonrası Durum

III. Doktrinin ABD Hukukundaki Tarihsel Kökeni ve Gelişimi

A. Doktrinin Uluslararası Nezaket (International Comity) Kavramı Çerçevesinde Uygulanması

B. Doktrinin Uygulanabileceği Uyuşmazlıkların Kapsamının İçtihatlar Yolu İle Genişlemesi

C. Doktrinin Federal Hukuk Düzeyinde Uygulanabilir Olduğunun ve Anayasaya Uygun Olduğunun Teyit Edilme Süreci

D. Gulf Oil Corp v. Gilbert ve Koster v. Lumbermens Mutual Casualty Co. Kararları: Doktrinin Modern Haline Evrilmesi

E. Eyaletler Arası Dava Transferi ile Forum Non Conveniens Doktrini Arasındaki İlişki

F. Piper Aircraft v. Reyno Kararı: Doktrinin Milletlerarası Düzeyde Uygulanması

İkinci Bölüm

Forum Non Conveniens Doktrininin Uygulanmasında Dikkate Alınan Kriterler

I. Ön Koşul Olarak Alternatif Mahkemenin Varlığı

II. Özel Menfaatler

A. Davacının Menfaatleri

B. Davalının Menfaatleri

III. Kamusal Menfaatler

Üçüncü Bölüm

Kıta Avrupası Hukuk Sisteminin ve Türk Milletlerarası Usul Hukukunun Forum Non Conveniens Doktrinine Yaklaşımı

I. Kıta Avrupası Hukuk Sisteminin Forum Non Conveniens Doktrinine Yaklaşımı

A. Genel Olarak

B. Forum Non Conveniens Doktrinin Kıta Avrupası Hukuk Sistemindeki İstisnai Görünümleri

II. Türk Milletlerarası Usul Hukukunun Forum Non Conveniens Doktrinine Yaklaşımı

A. Anayasal Güvence Olarak Hak Arama Hürriyeti

B. Yetki İlk İtirazının İleri Sürülmemesi

C. Dürüstlük Kuralı

D. Davalının Birden Fazla Olması Halinde Genel Yetkili Mahkeme

E. Davalının Yetkiye İlişkin İtirazının Tenfiz Engeli Oluşu

F. İstisna: Velayet Sorumluluğu ve Çocukların Korunması Hakkında Tedbirler Yönünden Yetki, Uygulanacak Hukuk, Tanıma, Tenfiz ve İşbirliğine Dair Lahey Sözleşmesi m. 8-9

Sonuç