Haz İlkesinin Ötesinde

Haz ilkesinin, ruhsal aygıtın birincil işleyiş biçimi olduğunu; ancak organizmanın kendini dış dünyanın zorlukları karşısında ortaya koyabilmesi açısından en başından itibaren yetersiz, hatta tehlikeli olduğunu biliyoruz. Egonun kendini koruma dürtülerinin etkisiyle, haz ilkesinin yerini gerçeklik ilkesi alır. Gerçeklik ilkesi, nihai haz amacından tamamen vazgeçmeden; hazzın ertelenmesini, bazı haz olasılıklarından feragat edilmesini ve hazza giden uzun yolda geçici hoşnutsuzluklara katlanılmasını talep eder ve bunu uygular. Ancak haz ilkesi, "eğitilmesi" çok zor olan cinsel dürtülerin kullandığı bir çalışma yöntemi olarak uzun süre varlığını sürdürür ve bu dürtülerden ya da egonun kendisinden yola çıkarak, çoğu kez organizmanın bir bütün olarak zararına olacak şekilde gerçeklik ilkesini alt etmeyi başarır. Haz ilkesinin ötesinde gerçeklik ilkesi yer alır.