İsmail Çengiç Ağa'nın Ölümü

Hırvat edebiyatının tartışmasız kurucu ismi Ivan Mazuranic ve onun başyapıtı,
19. yüzyıl Romantizminin Avrupa'yı sarsan yankısı "İsmail Çengiç Ağanın Ölümü,"
Hırvatça asıl metniyle birlikte ilk kez Türkçede, sizlerle!

Bu uzun şiir sadece bir destan değil, bir ulusun doğum anının ölümsüz kaydıdır. Şair, dilbilimci ve devlet adamı Mazuranic, "zalim öteki" bir karakter olarak Osmanlı paşasının tarihsel kişiliğini alıp onu evrensel bir adalet ve hürriyet tragedyasının merkezine yerleştirir. Beş perdelik bir modern tragedya yapısıyla eser, Smail Aga Cengic'in kibrinin (hubris) onu adım adım kendi sonuna nasıl sürüklediğini gözler önüne sererken, Balkanların kadim sözlü epik geleneğini Byroncı kahramanların psikolojik derinliği ve doğanın yüce dehşeti gibi Romantik unsurlarla birleştirir. Mazuranic, halkının asırlık destan geleneğini Avrupa'nın en modern fikirleriyle harmanlayarak, hem Hırvatistan'a bir milli kimlik hem de dünya edebiyatına ölümsüz bir eser armağan etmiştir.

Hiç şüphesiz, İsmail Çengiç Ağanın Ölümü, Türk okuru için cesur bir analiz metnidir. Eserdeki 'zalim öteki'nin Türk kimliğiyle sunulması, bizim için bu metni basit bir düşmanlık anlatısı olmaktan çıkarıp, çok daha derin bir tarihsel sorgulamanın merkezine yerleştirir. Zaten tarihi kayıtlarda İsmail Çengiç Ağa böylesi zalim bir karakter olarak anılmamaktadır. Bu baskıya özel olarak Ömer Alkan tarafından hazırlanan detaylı önsöz yazısıyla bu durum derinlemesine incelenmiştir. Eser, Türk okur için, bir romantik milliyetçilik döneminin dünya çapında büyük etki uyandırmış zamanları aşan metni olmasıyla ve acılı Balkan çözülmesinin karşı taraftaki ruhunu anlayabilmek adına hayati önemdedir.

Fihrist olarak, Modern Hırvat edebiyatının adeta üzerine inşa olduğu bu metni Türkçeye kazandırmak gibi zor bir görevi yerine getirebildiğmiz için mutluyuz.
İyi okumalar dileriz.