Mu'tezile'de Erdemli Arınma

Günahlarını itiraf edebilen ve yaptırımlara açık olan bireylerin oluşturduğu toplumlar, gelecek nesillere hesabı verilebilir ahlâkî bir yaşantıyı taşıyabilirler. Bunun aksine günahın itiraf edilmediği toplumlarda günahtan vazgeçme pratiğinden ve gerçek değişimlerden söz edilemez. Suç ve hatalarıyla yüzleşemeyen birey ve toplumların siyasî, dinî, iktisâdî ve ahlakî yönden tutarlı ve başarılı bir hayat tecrübesi gerçekleştirmesi mümkün değildir. Öyleyse insan, her koşulda kendi bilinçli tasarruflarının denetimini yapabilecek ahlâkî bir standarda sahip olmalıdır. Yapılan hataların ilahî irade doğrultusunda gerçekleştiğini ileri sürerek kendisini hiçbir surette haklı çıkarmamalıdır. Allah'ın ve insanın hukukunu ihlal eden her türlü tasarrufun kendisine özgü bir telafi yöntemi olduğu bilinciyle hareket etmelidir. Tövbe edimi de, bireyin bir iş ya da faaliyette hatalı, başarısız olduğunun ve bunun sonucunda ne yapması gerektiğinin idraki içerisinde olmasıdır. Bu bilinçlilik, değişim, iyileşme ve gelişmenin ana motivasyonudur. Tövbe, insanın nedm ve azm koşullarını işlevsel kılmasıdır. Geçmişe dönük hataları itiraf edip gelecek yönünde düzenleyici kararlar alabilmesidir. Mu'tezile ekolü, insanın geçmişiyle yüzleşip özellikle kamuya etki eden hatalarını itiraf ederek gelecek yönünde ahlakî ve tutarlı bir yaşama odaklanmasını tövbe olarak nitelemiştir. Bunun için her birey, sorumlukları doğrultusunda yaptıklarının hesabını verebilmeli her daim gerekli yasal ve ahlakî yaptırımlara açık olmalıdır. Şu halde elinizdeki bu eser, Mu'tezilî düşünce ekseninde tövbenin, bireyin ve toplumun gelişmesi, ahlâken iyi standartlara ulaşılması, dünya ve ahirette başarının imkânı ve gelecek adına düzenleyici, kararlı adımların atılması için en gerçekçi ilahî lütuflardan biri olduğunu konu edinmektedir.