Müzik ve Açık Yapıt

Arketon Yayınlarının son kitabı Arketonses dizisinden: Müzik ve Açık Yapıt. Aykut Köksal ve Mehmet Nemutlunun bir söyleşi dizisinden oluşan kitapta, modernist müziğin paradigma kurucu bir kavramı olan açıklıkın, farklı müzik ekollerinde ve farklı bestecilerin üretiminde ortaya çıkışı, müzikler üzerinden aktarılıyor, tartışılıyor.

Müzik ve Açık Yapıt, Köksal ve Nemutlunun, Açık Radyoda gerçekleştirdikleri 29 söyleşiden oluşan program dizisinin kitap formatına aktarılmasıyla ortaya çıktı. Kitapta, farklı temsil biçimlerine sahip açık yapıt örnekleri zengin bir görsel belgelemeyle sunuluyor.

Söyleşiler, modernizmin 20. yüzyıl başındaki ilk ürünlerinin açıklık bağlamında irdelendiği, ardından Umberto Econun açık yapıt kavramsallaştırmasının ve aynı adı taşıyan kitabında örnek olarak sunduğu yapıtların ele alındığı üç giriş programıyla başlıyor. Bu ilk söyleşileri, açık yapıtın öncüleri olan Amerikalı deneyciler izliyor. Charles Ives, Henry Cowell, John Cage, Earle Brown ve Morton Feldmanın, bir tarih bagajıyla yüklü olmamanın getirdiği rahatlıkla, açıklığı uç noktalara taşıyan, yeni ses ortamları yaratan, geleneksel notasyonun yerine yeni temsil olanakları araştıran müzikleri, söyleşilerde tek tek yapıtlar ele alınarak tartışılıyor.

Söyleşilerin üçüncü kesiminde, 1950lerin Avrupalı modernistlerinde, açık yapıtın doktrinleşmiş hali ana izleği belirliyor. Bu kez, Luciano Berio, Iannis Xenakis, Karlheinz Stockhausen, Pierre Boulez ve Luigi Nononun, hem gelişen elektronik olanakları kullanan, hem de dönemin mekânsal müzikleriyle buluşan çalışmaları inceleniyor. Bu bestecilerin, serbest denemeler yapmak yerine, özgün kavramsallaştırmaları ses ortamına aktaran, tanımlanmış doktriner çerçeveler çizen müzikleri söyleşilerin ana tartışma konusu oluyor.

Kısa bir anlatımla, Müzik ve Açık Yapıt, 20. yüzyıl müziğinin en parlak ürünlerinin doğuşuna olanak sağlayan bir kavramın tarihsel öyküsünü aktarıyor.