Özbek Klasiği ve Tarihi

Abdurauf Fıtrat tarafından ilk olarak 1927 yılında Özbekistan Devlet Neşriyatı aracılığıyla 3053 adet olarak yayımlanan bu eser, Özbek klasik müziği tarihinin belirli bir dönemini kapsamaktadır. Yazar, Özbek müziğiyle ilgili çalışmaların yeteri kadar yapılmamasından ve konuyu ele alabilecek musikişinasların da o dönemde olmayışından yakınmıştır. Eser genel anlamda şark musikisinden bahsederek anlatıma başlar. Özbek müzik geleneğindeki halk küyleri, çalgıları, genel Türk musikisi tarihi, on iki makam, şeşmakam küyleri ve şubelerinden bahsetmektedir.

Kitap içerisinde çeşitli konular ele alınmış olup Sefiyüddin Urmevi, Abdulkadir Meragi, Necmeddin Kevkebi ve Rauf Yekta gibi büyük müzikologların çalışmalarından ayrıca bahsedilmiştir. Kitapta sıklıkla müzik kavramı ve terimleri kullanılmış, çeşitli edebi eserlerde yer alan unutulmuş çalgılarımızın isimlerine ve özelliklerine de geniş yer verilmiştir. Bu çalgılardan bazıları ayalğu, işret, küngüre, rühefza isimli çalgılardır. Ayrıca, günümüz Özbek halk çalgılarından tanbur, mızrap, dutar, rübap, kobuz-kovuz, çeng, ğıccek, ney, koşney, sürney, balaban, kerney, daire ve nağara gibi çalgıların; tarifi, tarihi, ölçüsü, icra şekli ve icracıları hakkında geniş bilgiler verilmiştir. Bu özelliğiyle, döneminde organoloji yönünden zengin bir kaynak niteliği taşıdığı görünmektedir.

Elinizde tutmuş olduğunuz "Özbek Klasik Müziği ve Tarihi" adlı bu eser, 20. yüzyıl başlarındaki Türkistan makam musikisini anlamamıza yarayacak en değerli kitaplardan biridir. Geçmişte Arap ve Kiril harfli olarak yayımlanmış olan bu kitabın her iki nüshası karşılaştırılarak yayıma hazırlanmıştır. Kiril nüshasındaki eksik ve yanlışlar Özbek filolog ve müzikologların görüşleri doğrultusunda düzeltilmiştir. Müzikbilim, dilbilim ve tarih yönünden önemli verilere sahip olan eserin gelecekte yapılması muhtemel yeni çalışmalara ışık tutmasını temenni ediyoruz.