Şehir

Alman toplumbilimci Max Weber (1864-1920) mesleki gelişiminin olgunluk döneminde "Bir içtimai mevcudiyet ve idari vahdet olarak şehir nedir?" ve "Siyasi ve iktisadi inkişafı bakımdan tarih içerisinde nasıl bir seyir izlemiştir?" sorularının peşine düşer. Sormaya zorlayacak saikin sevk edici gücü bakımından ayrı bir merak, cevabını ararken karşılaşılanlar için ayrı bir şaşkınlık talep eden böyle bir sorunun sorulması o günlerde az bir şey değildi.
Ne var ki o bu soruyu insanların bir araya geldikleri ve tabii içtima (koinônia) teşkili ile içtimai tarzda hareket ettikleri en temel seviyeye inip neticede ortaya çıkan teşekkül veya teşkilatları görünce şaşalayarak toptan şehir için Greklerin sorduğu: "ti estin: o nedir?" sorusuna benzer tarzda sormaz. Zira onlar sırf gerçeğin hatırına bu kadar geriye çekilerek böylesine doğrudan sordukları sorunun zorlayıcılığına bu şaşkınlığın hazırladığı açıklığı maruz bırakabiliyorlardı. Peşine düştükleri gerçeğe o şaşkınlığın doğurduğu açıklıkla maruz kalıyor, ona o açıklıkla kendilerini hazırlıyorlardı. Yakın zamanların insanı için ne gerçeğin böyle bir hatırının hatta ne de gerçek diye bu derinlikte bir derdin olduğunu biliyoruz. Fakat yine de onlara tarih içerisinde takip ettikleri o seyir sayesinde gerçeğin kimi cihetleri açılıyor ve bu kadarıyla kendilerine kâh eskilerinin mirası kâh bakir topraklar üzerinde gerçekten bir şehir teşekkül ediyordu.
Ne bir şeyin esasına ve teşekkülüne inmeye cehdeden ne onun tarihi tekevvününün seyrini merak ve aldırış eden bir millet olarak biz kurduğumuz sözde şehirlerle şehir denen şeyin esasından ne kadar gafili olduğumuzu ele vermekle kalmadık meraksızlığımız ve çoğu zaman ona eşlik eden aldırışsızlığımızın eski şehirlere yaptıklarıyla zihni sefaletimizi de cümle âleme göstermiş olduk.