Suç ve Ceza

Toplumsal tarihin önemli sorunsallarından biri olan eşkıyalığın edebiyata yansıması, özellikle romanlarda işlenmiş olması, edebiyatıntoplumsal tarihle sıkı irtibatının bir sonucudur. Toplumların varoluşsal tehlikelerle karşılaştıklarında bir kurtarıcı beklemeleri ve başkaldıran birkahramana sığınmaları eşkıyalık olgusunu, tarih boyunca gündemde tutmuştur. Kanunların kör noktalarında kendilerine ait bir nüfuz alanı oluşturaneşkıyalar, hem toplumsal hayatta hem de toplumsal hayatın bir yansıması olan edebiyat ve/veya romanda iki farklı eşkıya tiplemesinin oluşmasına nedenolmuştur. Tarihsel kökleri Spartaküs ve Prometeus'a kadar uzanan ve bizde Köroğlu'yla bir kahramanlık destanına dönüşen sosyal eşkıyalık, İngiliztarihçi Eric Hobsbawm'ın kuramsal katkılarıyla kültür tarihinin önemli çatışmalarını aydınlattığı gibi roman dünyasını da zenginleştirmiştir. Öte yandaneşkıyalığın sadece devlet düzenin bozulduğu dönemlerde ortaya çıkan bir arıza olduğunu belirten görüş, Karen Barkey tarihsel analizleriylesomutlaşmıştır. Bu çalışmada, bu iki kutup arasında beliren gerilimin romana yansıma biçimleri konu edilmiştir. Türk edebiyatında, eksenini YaşarKemal'in İnce Memed'i ve Kemal Tahir'in Rahmet Yolları Kesti romanlarının belirlediği edebi ürünlerde, yazarların eşkıyalık imgesini genellikle sosyaleşkıyalık yönüyle işledikleri görülmektedir. Başka bir ifadeyle Türk yazarının beslendiği kolektif bellek, eşkıyalığı sahiplenme temelinde şekillenmiştir.