Tibet Yüksek Dağların Konargöçer İmparatorluğu

Tibet İmparatorluğu VII-IX yüzyıllar arasında İç Asya tarihine damgasını vurmuş önemli siyasi oluşumlardan birisiydi. Tang Hanedanı resmi tarihlerinde Tufan ? ? adıyla bahsedilen Tibet İmparatorluğu batıda Maveraünnehirden doğuda Çinin batı sınırlarına güneyde Himalayalardan kuzeyde Türk Kağanlığı ve Uygur Kağanlığına kadar uzanmaktaydı. Ortalama 4500 metre rakımlı Merkezi Tibette VI. yüzyılda büyük oranda konargöçer kısmi oranda tarımcı bir topluluk olarak şekillenip devletleşen Tibet VII. yüzyılın ilk yarısında siyasi bütünlüğünü sağlayarak imparatorluk haline geldi. Dünyanın en yüksek dağlarının ve yaylalarının olduğu zorlu coğrafya koşullarında büyük oranda dağlı bozkır toplumu olarak yaşamlarını sürdürdüler. Böylesine yüksek irtifada ve zorlu koşullarda yaşayan nadir konargöçer konfederasyonlardan birisiydi. Günümüzde Budist ve mistik yaşamlarıyla dikkat çekseler de bu dönemlerde yaşam tarzları teşkilatları kültürleri ve inanışları gibi unsurlarla İç Asyadaki konargöçer emsalleriyle oldukça benzerlik göstermekteydi.

Tibet VII. yüzyılda Tang Hanedanı ile diplomatik ilişkilerin başlamasıyla tarihi kayıtlarda daha sık yer edinmeye başlamıştır. VIII. yüzyılın ikinci yarısında güçlerinin zirvesinde olup en geniş sınırlarına ulaştılar. Çinin Gansu Ningxia Shaanxi Sichuan Yunnan eyaletleri ile Tarım Havzasına ve hatta Orta Asyaya kadar nüfuz ettiler. Çöküşe geçtikleri IX. yüzyılın başına dek savaşçı konargöçer toplumuyla karmaşık fakat güçlü bir askeri teşkilatlanmaya sahiplerdi. Bu nedenle Tang Hanedanı nazarında en az Türk Kağanlığı ve Uygur Kağanlığı kadar büyük bir tehdit haline geldikleri Çin kaynaklarında yer almaktadır.

X.-XI. yüzyıl kaynaklarından olan Jiu Tang Shu ve Xin Tang Shudaki Tibet ?? monografileri esas alınarak Tibetlilerin kökeni devletleşme ve imparatorluk süreci diğer topluluklarla olan ilişkileri hızla büyüyüp yükselmelerindeki etkenler kitabımızda ele alınacaktır. Bununla birlikte yine kaynaktaki bilgilerden yola çıkılarak Tibetlilerin coğrafyası yaşam tarzı idari yapıları kültürel özellikleri gibi unsurlar da incelenecektir. Konuyla ilgili Çin ve Tibet kaynakları ile araştırma eserlerinden istifade edilerek bu başlıklar altında değerlendirme yapılacaktır. Böylelikle Tibetlilerin İç Asya tarihinde nasıl ve ne boyutta yer edindiklerini Türk tarihinde Tibet İmparatorluğunun ne derecede etkili olduğunu tayin edebilmek için esas kaynaklar kapsamında bir çerçeve oluşturulacaktır.