Türk Tarihinde Tiefu Hunları (MS III.-IV. Yüzyıl)

Tiefu Hunları III. ve IV. yüzyıllarda Kuzey Çin bölgelerine hâkim olan Türk devletlerinden Xia Devletini kurmuşlardır. Hunlarla Xianbeilerin karışımı olan Tiefu Hunları Ötükendeki büyük bozkır mirasını devralanlardandı. Onlar bağımsızlık için gösterdikleri mücadeleleri ve kudretli geçmişi diriltme arzularıyla Hun geleneklerine sıkı sıkıya bağlıydı. Yurt tuttukları coğrafya daha çok Shuofang Shanxinin kuzey kısımlarıydı. Hun düzeninde güçlü atlı ordularıyla dönemlerinde önlerine geleni sürükleyen Tiefuların hükümdarları tıpkı Hunlarda olduğu gibi Chanyu unvanı taşıyordu. Tiefuların lideri Chanyü Liu Weichenin hücumları Tabgaç (Tuoba) Xianbeilere büyük darbeler vurmuştur. Diğer Türk devletlerinde olduğu gibi Tiefu Hunları da içeride halledilemeyen meseleler devlet adamları arasındaki mücadeleler sebebiyle zayıflayarak çökmüştür. Buna karşılık Kuzey Wei Hanedanlığının saldırısından kurtulmayı başaran Helian Bobo adlı bey Xia Devletini kurarak eski Hun devleti geleneklerini sürdürmeye devam edecektir.

Tiefu Hunları Türk tarihinin önemli topluluklarından biridir. Büyük Hun Devletinin Kuzey ve Güney Hunları olarak ikiye bölünmesinden 304 yılında Kuzey Çinde kurulan Hun Devleti İlk Zhao (Han)ya kadarki dönem tarih kaynaklarında ve araştırmalarında çok fazla yer edinmemiştir. Hun Devletinin dağılmasından sonra Hun kitleleri farklı bölgelere yerleşmiş başka boy ve halklarla iç içe geçmiştir. Tiefu Hunları Çin tarihinde de dönüşümler yaratmıştır.

Çinlilerin On Altı Devlet (304-439) ve Kuzey Wei Tabgaç Hanedanlığı (386-535) dönemlerini iyi anlayabilmek için Tiefu Hunlarının tarihine vakıf olmak lazımdır.