Türkiye'de Kur'an İslamı Arayışları

Son yirmi yıldır Kur'an, anlamının öne çıkarıldığı entelektüel bir okumaya tabi kılınmaktadır. Bu ilgide ciddi bir paya sahip olan Kur'an İslâmî, referans olarak Kur'an'dan hareketle yeni bir İslam anlayışı ortaya koymaktadır. Modernite'nin İslam'ın temel referanslarına yönelik sorgulamalarının sonucu Müslümanlar da Kur'an'ı günümüz gerçekliğine uygun şekilde yorumlama yoluna gitmiştir. Çağdaş bir söylem olması hasebiyle Türkiye'deki temsilini üstlenen söylem, Kur'an İslamını sahiplenen popüler isimlerden hareketle söylemlerinin ne olduğunu, söylemin tarihsel süreçteki serencamını, geleneğe ilişkin görüşleri, modernizmden etkilenme ve onu dönüştürme kabiliyetini ortaya koymaktadır. Kur'an İslâmî olgusunu anlama, sosyal olarak hangi gerçekliğe tekabül ettiğini ortaya koyma konusundaki bu girişim; yaygın bir gelenekselliğin olduğu Türkiye'de modernizmin toplumlara etkisini ve onların gelenek-modernite çatışmasından kaynaklanan ikilemi aşma ve alternatif modernlikler üretme çabalarını anlamlandırma açısından önem taşımaktadır.

Katılımcılarla yapılan nitel araştırma yöntemine göre yarı yapılandırılmış tarzdaki derinlemesine görüşmeler ile Kur'an İslâmî'nin genel anlamda üzerinde uzlaşılan bir kavram olduğu ortaya konulmakla beraber Müslüman tanımının kendilerini tanımlamak için yeterli olduğu anlaşılmıştır. Neoliberal dönemin etkisiyle Kur'an İslamcılarının modern kavramları büyük ölçüde içselleştirdiği, Kur'an'ı geleneksel kuramların meşruiyetini aldığı teolojik açıklamalar yerine sosyal bilimlerden hareketle toplumsal gerçekliği anlama çabasına girdiği, daha mutedil bir yöne evrildiği görülmektedir. Öte yandan Kur'an İslâmî şemsiyesi altında birbirinden çok farklı yönelimler olduğunun altı çizilmiştir.