XIX. Yüzyıla Ait Ermeni Harfli Türkçe Metin Can Teftişi

Türk-Ermeni ilişkilerinde ilk temaslar III. yüzyılda başla­mıştır. Ermeniler ile Türkler arasındaki siyası sebeplere bağlı olarak farklı iki toplumun yakınlaşması ile doğan bu ilişki, sonradan kelime alışverişini de beraberinde ge­tirmiştir. Gerek XVI-XVII. yüzyıllarda Kıpçak Türkçesin­de, gerekse özellikle XVIII. yüzyıldan sonra Osmanlı Türkçesinde Ermeni alfabesiyle yazılmış çok sayıda edebi, tarihi, hukuki ve dini içerikli eser bulunmaktadır.

Ermeni harfli Türkçe metinler, Osmanlı döneminin son yıllarında Türkçenin Ermeni alfabesiyle yazıldığı metin­lerdir. Osmanlı İmparatorluğu döneminde, özellikle Ermeni nüfusunun yoğun olduğu bölgelerde, Ermeni harfleriyle Türkçe yazılmış pek çok metin bulunmaktadır. Bu tür metinlerden biri de Can Teftişi kısa adıyla bilinen eserdir. Hz. İsayı konu edinen ve Ermeni harfli Osmanlı Türkçesiyle yazılan Ermenice Crak Hokioy Denilenin Resalenin Tercümesi açıklaması verilen eserin yazarı bi­linmemekle beraber 1861 yılında Y. Minasyanın Basma­hanesinde 32 sayfa olarak basıldığı görülmektedir. Bazı sayfaları hariç, her sayfa kendi içinde 33 satırdan oluş­maktadır. Metin, giriş bölümü niteliğindeki bir bölüm ve 8 mülahazadan meydana gelmekte olup Kendimizi teftiş etmek üzerine adlı giriş cümlesi ile başlar.

Ermeni harfli Türkçeyle yazılmış olan Can Teftişi adlı metni ele alan bu çalışma, gerek ses ve yazım bilgisine dair notları, gerekse metnin söz varlığıyla literatüre katkı sunmayı amaçlamaktadır.