16. ve 17. Yüzyılda İstanbul'da Gündelik Hayat

... 1965te yayınlanan elinizdeki kitap, Kanuni Sultan Süleyman döneminden 17. yüzyılın ortalarına kadar uzanan, yaklaşık yüzelli yıllık süre içinde, İstanbulun nasıl bir ekonomik, toplumsal, kültürel ve kentsel yapılanma içinde olduğunu ortaya koymaktadır. Mantran bu kitabını yazarken tarafsız değildir, İstanbulun tarafını tutmaktadır, ama sevgisinden ötürü gerçekleri mümkün olduğu kadar gözler önüne sermektedir. Şanlı tarih meraklılarını sükutu hayale uğratma tehlikesine rağmen, İstanbulun imparatorluğun fetihleri en yüksek noktadayken inşa edildiğini, sonradan İstanbulun nasıl bir gerileme süreci içine girdiğini ve geleneksellikleri içinde nasıl donduğunu ortaya koymaktadır. Bu sevimli kitabın birçok dersinin arasında bir tanesi özellikle vurgulanmayı haketmektedir.

Bugün ülkemizde halk tabakalarının kültürü ve dolayısıyla geleneği olarak kabul edilen tüm davranış kalıpları, Mantranın incelediği dönemde, müslümanı, gayrimüslimi, tüm İstanbul yüksek sosyetesinin kültürüydü. Halkın seçkinleri taklid ederek bunları benimsemesi süreci içinde, seçkinler de başka kültürel kalıplara geçtiklerinden (örneğin batılılaştıklarından), aslında bir zamanların sosyetik olan tavırları, bugün popüler olmuştur. Tıpkı bugünün sosyetik tavırların da halkın bir gün sahip çıkarak, gelenekleri arasına katacağı gibi. İstanbulun manevi dünyada yok olmaması için çırpınanların başında yer alan Robert Mantranın bu kitabının İstanbul bilgisi konusunda önemli bir basamak olduğuna inanıyorum.

-Mehmet Ali Kılıçbay