Abdülfettah'ın Şikayeti (1907) ve Yeniçiftlik Köyü - Kale-i Sultaniye Livası Davası (1914 - 1918 ) Kemal Gözler

Kemal Gözler, Abdülfettah'ın Şikâyeti (1907) ve Yeniçiftlik Köyü – Kale-i Sultaniye Livası Davası (1914-1918): İki Örnek Olay Üzerinden Son Dönem Osmanlı İdarî Yargı Sistemi Hakkında Gözlemler, Bursa, Ekin Yayınevi, Birinci Baskı, 2025, XVIII+382 s.

KİTABIN BÖLÜMLERİ
BİRİNCİ KISIM: UYUŞMAZLIK KONUSU ARAZİ
Bölüm 1: Arazinin İsmi ve Yeri
Bölüm 2: Arazinin Yüzölçümü
Bölüm 3: Arazinin Parçaları ve Sınırları
İKİNCİ KISIM: ABDÜLFETTAH'IN ŞİKÂYETİ: ABDÜLFETTAH, BİGA KAYMAKAMI HASAN BEY VE İBRAHİM BEY'E KARŞI (1907)
Bölüm 4: Abdülfettah
Bölüm 5: İbrahim Bey
Bölüm 6: Kaymakam Hasan Bey
Bölüm 7: Abdülfettah'ın Dilekçesi
Bölüm 8: Biga Mutasarrıfının Cevabı
Bölüm 9: Şikayetin Hukukî Değerlendirmesi
ÜÇÜNCÜ KISIM: YENİÇİFTLİK KÖYÜ – KALE-İ SULTANİYE LİVASI DAVASI (1914-1918)
Bölüm 10: Davanın Biga Kaymakamlığı Safhası
Bölüm 11: Davanın Kale-i Sultaniye Mutasarrıflığı Safhası
Bölüm 12: Davanın Şura-yı Devlet Safhası
Bölüm 13: Davanın Hukukî Değerlendirmesi

ARKA KAPAK TANITIM YAZISINDAN
Bulgaristan muhaciri 200 aile, 1895 yılında şimdi Çanakkale ili Biga ilçesinde bulunan Kayaaltı Çiftliği isimli bir çiftliği satın alarak "Lofça-i Cedit nam-ı diğer Yeniçiftlik" isimli bir köy kurarlar. Satın aldıkları Çiftliğin içinde "Ece Gölü" isimli bir de Göl bulunur. Gölde bol miktarda yılan balığı vardır. Lofça-i Cedit köyü halkı, yılan balıkçılığı yapmaya başlar. Gölde tutulan balıklar Biga'da satılır.
1906 yılının Ağustos ayında Biga eşrafından İbrahim Bey, Ece Gölünün kuzeyinde, 2740 dönüm büyüklüğünde bir araziyi satın alır ve Ece Gölüne komşu olur. İbrahim Bey balıkların kendi arazisinden tutulduğu iddiasıyla Biga'da satılırken dönemin Biga Kaymakamı Hasan Bey'in yardımıyla balıklara el koyar.
Bu olay üzerine Lofça-i Cedit köyünden Muhsin oğlu Abdülfettah, Şura-yı Devlete, yani dönemin Danıştayına bir "şikâyeti havi arzuhal" verir.
Bu arada Lofça-i Cedit köyünden 274 kişi, İbrahim Bey ile aralarındaki uyuşmazlığa son vermek için söz konusu araziyi İbrahim Bey'den 1907 yılının Temmuz ayında satın alırlar.
Satın aldıkları arazi Ece Gölü Ayağında bulunan, sıkça su altında kalan ve bu nedenle de ziraate elverişli olmayan bir arazidir. Bu nedenle bu araziyi ekemezler ve araziyi "mera" olarak kullanmak zorunda kalırlar. Ne var ki, bu arazinin vasfı, tapuda "mera" değil, "tarla" olarak kayıtlıdır. Bunun üzerine Kale-i Sultaniye Livası İdare Meclisi, 19 Ağustos 1917 tarihli kararıyla söz konusu arazinin, arka arkaya üç yıl süreyle ziraatten terk ve tatil edilmesi sebebiyle mahlûliyetine, yani arazinin Hazineye geçmesine karar verir.
Lofça-i Cedit Köyü İhtiyar Heyeti, 21 Kasım 1917 tarihli bir dilekçeyle, Kale-i Sultaniye Livası İdare Meclisinin bu kararının feshi talebiyle Şura-yı Devlette dava açar.
Davaya bakan Şura-yı Devlet Mülkiye ve Maarif Dairesi, 23 Mart 1918 tarihli kararıyla Lofça-i Cedit Köyü İhtiyar Heyetinin bu talebini haklı bulur ve Kale-i Sultaniye Livası İdare Meclisinin mahlûliyet kararının kanuna aykırı olduğuna ve bu nedenle keenlemyekün addedilmesine, yani yok hükmünde sayılmasına ve ziraate elverişli olmayan bu arazinin tapudaki vasfının "mera"dan "tarla"ya dönüştürülmesine karar verir.
Kitabımızda bu tarihsel olayların yanında, ayrıca, Abdülfettah'ın yaptığı şikâyet başvurusu ve Lofça-i Cedit Köyü İhtiyar Heyetinin açtığı fesih davası üzerinden Osmanlı Şura-yı Devletinin görev ve yetkileri ile işleyiş usûlleri de incelenmekte ve bu iki örnek olay üzerin-den son dönem Osmanlı idarî yargı sisteminin niteliği tartışılmaktadır.