İslam Hukukunda Adli Psikiyatri

Psikiyatri ile hukukun kesiştiği bir uzmanlık alanı olan adli psikiyatri, insan davranışının psikolojik boyutunu hukuk süreçlerine entegre ederek adalet mekanizmasının sağlıklı ve hakkaniyetli işleyişine katkı sunmaktadır. Batı hukuk sistemlerinde adli psikiyatrinin bağımsız bir disiplin olarak kurumsallaşması görece yakın dönemde gerçekleşmişken, İslâm hukuk geleneğinde bu alanın temelleri erken dönemlerden itibaren atılmış ve gerek teorik gerek pratik düzeyde karşılık bulmuştur. Nitekim İslâm hukuk doktrininde, akıl, irade ve temyiz gücü; dinî, hukuki ve cezai sorumluluğun asli şartları arasında yer almakta; çocuklar ve zihinsel yetilerinde bozulma bulunan bireylerin ehliyet durumları klasik fıkıh literatüründe ayrıntılı biçimde incelenmektedir. Bu çalışma, modern adli psikiyatrinin esas aldığı temel ilkeler ile İslâm hukukunun klasik ehliyet teorileri arasındaki örtüşen ve ayrışan noktaları karşılaştırmalı bir yaklaşımla ortaya koymayı; ayrıca günümüz İslâm ülkelerinde uygulanan hukuki düzenlemelerde, çocukluk dönemi ve nöropsikiyatrik bozukluklara sahip bireylerin sorumluluğuna ilişkin normatif çerçeveyi tespit etmeyi amaçlamaktadır.

Araştırma kapsamında klasik fıkıh ve usûl metinlerinin metin merkezli tahlili, tarihsel kodifikasyonların sistematik yorumu ve çağdaş adli psikiyatrik uygulamaların hukuki bağlamda normatif analizi temel yöntem olarak benimsenmiştir. Bu yönüyle çalışma, İslâm hukukunun kavramsal altyapısıyla modern adli psikiyatri bilgisini buluşturan; ehliyet, sorumluluk ve cezalandırmada zihinsel yeterliliğin rolünü çok boyutlu biçimde ele alan, disiplinlerarası bir değerlendirme sunmaktadır. Eser bu yönüyle, klasik fıkıh geleneği ile çağdaş hukuk ve tıp kesişiminde yapılan nitelikli çalışmalara katkı sağlayan özgün bir başvuru kaynağı olmayı hedeflemektedir.