Nu¨zul Sıralı Tefsir Geleneğinde Kayıp Halka Molla Huveyş ve Beyanu¨'l- Meani'si

Nu¨zul sıralı tefsir çalışmaları, Kur'ân-ı Kerîm'i bir siyer tekniğiyle ele alıp Hz. Muhammed'in sireti çerçevesinde yorumlamaya çalışan bir yöntemdir. Sûrelerin iniş sırası çeşitli klasik kaynaklarda nakledilmiş olsa da bu yöntemle yapılan tefsir çalışmalarına 20. yu¨zyılda başlanılmıştır. Tefsir tarihi yazarlarının eserlerinden anlaşılacağı u¨zere İzzet Derveze, "et-Tefsîru'l-Hadîs" adlı eseriyle kronolojik tefsir tu¨ru¨nu¨n ilk temsilcisi kabul ediliyordu. Daha sonra Muhammed Âbid el-Câbirî'nin telifi olan "Fehmu'l- Kur'âni'l-Hakîm" şöhret kazandı. Ayrıca bu alanda göz ardı edilmesine rağmen; önemli bir çalışmanın sahibi olan Suriyeli hâkim eş-Şeyh Abdulkadir Molla Huveyş'i de anmamız gerekir. O, 1936-1939 yılları arasında yazdığı eserini ancak 1962 yılında ilk kez ve az sayıda bastırabilmiş, eserinin devam eden baskıları da olmamıştır. Buradan da anlaşılacağı u¨zere hak ettiği şöhrete kavuşamayan Suriye ve Irak'ın çeşitli beldelerinde yargıçlık görevleri yapmış olan Molla Huveyş, mesleğinde edindiği tecru¨belerini ve yaşadığı olayları "Beyânu'l-Me'ânî 'ala Hasebi Tertîbi'n-Nu¨zûl" adlı tefsirine aksettirmiştir. Molla Huveyş, bu u¨slupta tefsir yazan ilk kişi olduğunu belirtirken amacının da tekrara du¨şmemek, esbâb-ı nu¨zûl ve nesh gibi meselelerde ihtilafa mahal vermemek olduğunu
vurgulamıştır. Elinizdeki bu çalışmada Suriyeli âlim, hâkim ve mu¨fessir Molla Huveyş'in hayatı, eserleri ve bilhassa "Beyânu'l-Me'ânî 'ala Hasebi Tertîbi'n-Nu¨zûl" adlı tefsiri bu¨tu¨nu¨yle ele alınıp âlimin Kur'ân'ı anlama ve yorumlama metodu titizlikle mercek altına alınmıştır.