Türk ve Yunan

Büyük insanlık ailesi yerküre gibi şekillenmiştir, sonu gelmez tepe katmanlarının uzun çağlar boyunca birbirinin üstünde uzanması gibi uluslar da birbirlerinin kalıntıları üstünde kurulmuşlardır. Onlar, kemikleri üstüne takip eden kuşakları inşa ederek evrenin planı içinde kendilerine düşen katkıyı sunarlar ve ebedi varoluşla kıyaslandığında en kudretli imparatorluk bile deniz kıyısındaki bir kum tanesinden başka bir şey değildir.
-Samuel G.W. Benjamin

Samuel Greene Wheeler Benjaminin Türk ve Yunan: Türkiye, Yunanistan ve Yunan Adalarında İnançlar, Irklar, Toplum ve Manzara adlı bu kitabı, yalnızca Türk ve Yunan kültürlerine dair bir anlatı ya da karşılaştırma değil; çok daha geniş bir coğrafyayı, farklı kültürel dokuları, toplumların yaşantılarını ve dönemin siyasî atmosferini, tarihin tozları arasından getirip bizlere sunan bir anlatıdır.

Benjamin; bir çocuk, seyyah ve diplomat olarak çıktığı yolculuklarda, kimi zaman Eski İstanbulun büyüleyici manzaralarını seyrederken, kimi zaman Anadolunun dağ köylerinde bir kahvehanede, kimi zaman İzmirin imbatında uçurtma uçururken, kimi zaman Sakızın mütevazı taş evlerinin bahçesinde, kimi zaman da Atina sokaklarını arşınlarken karşımıza çıkar.

Bütün rotaları bir araya getirdiğimizde, yöre halklarının arasına karışmış bir seyyahın gözünden 19. yüzyılın çalkantılı dönemlerinde, Anadolu ve Yunanistan coğrafyasındaki yaşantıya tanık oluruz. Benjamin, gözlemlerini ve deneyimlerini, bir seyyahın duyarlılığıyla, edebî bir incelik ve içten bir üslupla kayda geçirir. Metin, kasabaların sokaklarından köylerin yaşamına, denizlerin ve dağların güzelliğine kadar uzanan geniş bir yelpazeyi okura taşır; zengin dili ve gözlemlerinin bir çıktısı keskin yorumları ile dikkat çeker.

Ez cümle, bir seyyahın rehberliğinde bugün bildiğimiz bu yerlerin 19. yüzyıla açılan sokaklarında dolaşmak, geçmişin ritmini, renklerini, siyasî atmosferini ve halkın gündelik yaşamını hissetmek isteyenler için Benjaminin bu eseri, adeta bir davetiye gibidir.