Çanakkale'den Filistin'e Osmanlı Ordusunda Bir Ermeni Yüzbaşının Günlüğü

Kayseri'nin Develi kasabasında Ermeni bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Sarkis Torosyan, daha çocuk yaşlarda Osmanlı ordusunda subay olmayı hayal etmişti. O dönemde Hristiyanların subay olmasına izin verilmemesine rağmen, azmi ve tesadüflerin yardımıyla Mekteb-i Harbiye'ye kabul edilmiş; 1914'te Topçu Üsteğmen olarak mezun olduktan sonra Birinci Dünya Savaşı'nın en kanlı cephelerinden biri olan Çanakkale'de, Ertuğrul Tabyası'na batarya komutanı olarak atanmıştı.
Çanakkale'de düşmanın dev zırhlılarına karşı büyük bir cesaretle savaşan Yüzbaşı Torosyan, 19 ve 25 Şubat 1915'te bir düşman gemisini batırıp bir diğerini ağır yaralamış, 18 Mart'ta ise Rumeli Hamidiye Tabyası'nda gösterdiği kahramanlıkla savaşın kaderine yön veren isimlerden biri olmuştu. Aldığı ağır yaralar bile onun görevine olan sadakatini zedelememiş; üstün hizmetlerinden dolayı teşekkür edilerek terfi ettirilmiş ve madalya ile ödüllendirilmişti.
Fakat tüm bu parlak başarıların gerisinde, onu derinden sarsan acılar yatıyordu. Çanakkale'de en yakın dostu Muharrem'i kaybetmesi ve memleketinde ailesinin tehcir edilmesi, Torosyan'ın iç dünyasında kapanmaz yaralar açmış, zamanla Osmanlı yönetimine sırt çevirmesine yol açmıştı. 1929'da Amerika'da kaleme aldığı anılarında; cephe gerçeğini, siyasi oyunları ve insani trajedileri tüm çıplaklığıyla anlatan Torosyan, "Çanakkale'den Filistin'e" adlı eserinde çöken bir imparatorluğun ve dağılmış hayatların hikâyesini kayda geçirmiştir.